کاربردیسازی تجربی دانش اجتماعی مسلمین
محمد یاری بیگی؛ محمد سیدغراب؛ مهدی وحیدی اصل
چکیده
اهتمام به پژوهش در حوزه مطالعات دین نه تنها روند رو به کاهشی را طی نکرده است بلکه شاهد رشد کمی و کیفی این تحقیقات بویژه تحقیق پیرامون انواع، میزان و تغییرات دینداری در دهههای اخیر هستیم. در این میان یکی از اساسیترین چالشها در حوزه مطالعات دینداری طراحی شاخصهای متناسب با بسترهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی است. هرچند در ایران نیز ...
بیشتر
اهتمام به پژوهش در حوزه مطالعات دین نه تنها روند رو به کاهشی را طی نکرده است بلکه شاهد رشد کمی و کیفی این تحقیقات بویژه تحقیق پیرامون انواع، میزان و تغییرات دینداری در دهههای اخیر هستیم. در این میان یکی از اساسیترین چالشها در حوزه مطالعات دینداری طراحی شاخصهای متناسب با بسترهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی است. هرچند در ایران نیز در دو دهه اخیر کوششهای ثمربخشی در این زمینه صورت گرفته است؛ اما همچنان شاخصهای طراحی شده نتوانستهاند مقبولیت و کاربردی عمومی بدست آورند. از سوی دیگر دین و دینداری را میتوان در سه بُعد معرفتی، گرایشی یا عاطفی و رفتاری دستهبندی و مطالعه کرد. در مطالعاتی که به ارائه شاخص پیرامون دینداری پرداختهاند، تلاش برای ارائه شاخص در همه ابعاد سهگانه، از دقت و توجه کافی به جزئیات در هر یک از این ابعاد ذکر شده کاسته است. بنابراین نیاز به پرداخت تفصیلیتر پیرامون هریک از این ابعاد در مباحث مربوط به دینداری احساس میشود. بدین جهت هدف مقاله حاضر نیز ارائه شاخصهایی بومی با تاکید بر بعد معرفتی دینداری است. در این پژوهش از طریق مطالعات نظری، 81 شاخص برای سنجش دینداری احصا شدند و طی بیست مصاحبه مورد ارزیابی و تطبیق قرار گرفتند. سپس 23 شاخص مهمتر و پربسامدتر ذیل 6 محور تشخیص داده شدند که میتوانند به عنوان شاخصی برای اندازهگیری دینداری معرفتی در جوامع آماری مختلف استفاده شوند. این محورها عبارتند از: «نگرش به دین»، «انتظار از دین»، «مبانی معرفتشناختی»، «مبانی انسانشناختی»، «معنا و غایت زندگی»، «درک انسان از مبانی اخلاقی».